تحلیل عملکرد تزریق پی‌آرپی و کنسانتره مغز استخوان برای درمان آرتروز زانو
یکی از مسیرهای تحقیقاتی در پزشکی بازساختی، تمرکز بر توسعه درمان‌های مبتنی بر سلول برای ترمیم مفاصل آسیب‌دیده است. در این گفت‌وگو، دکتر استفن جی. ویسنوسکی، متخصص طب فیزیکی و طب ورزشی در کلینیک مایو واقع در راچستر مینه‌سوتا، درباره وضعیت پژوهش‌های انجام‌شده در زمینه استفاده از تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) و کنسانتره مغز استخوان (BMAC) برای درمان آرتروز زانو صحبت می‌کند. تمرکز فعالیت‌های بالینی و پژوهشی ایشان شامل استفاده از بیوتراپی‌ها در درمان آرتریت است.
پژوهش‌های منتشرشده در مورد تزریق PRP برای آرتروز زانو چه می‌گویند؟
مطالعات متعددی در زمینه تزریق PRP برای آرتروز زانو انجام شده است، اما باید توجه داشت که در این مطالعات تفاوت‌های زیادی وجود دارد. برخی مطالعات که در مجلات بسیار معتبر منتشر شده‌اند، به تزریقات PRP اشاره دارند که شمار پلاکت آنها تنها ۱.۵ تا ۲ برابر سطح پلاکت خون است؛ بسیاری از متخصصان حتی این موارد را PRP حساب نمی‌کنند.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) برای درمان آرتروز زانو
پلاکت‌ها از ورید بازوی بیمار استخراج شده و با استفاده از سانتریفیوژ متمرکز می‌شوند. سپس این کنسانتره به مفصل بیمار تزریق می‌شود.
در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۱ در مجله CARTILAGE منتشر شد، پژوهشگران یک متاآنالیز از کارآزمایی‌های بالینی تصادفی درباره تزریق PRP برای درمان آرتروز زانو انجام دادند. آنها PRP را با دارونما مقایسه کردند که عمدتاً تزریق سالین بود. با بررسی شاخص‌های عملکردی و نمرات درد، نتایج واقعاً به نفع PRP بود. اگرچه همه مطالعات به سطح معنی‌داری آماری نرسیده‌اند، اما بیشتر آنها نشان دادند که PRP نسبت به تزریق سالین عملکرد بهتری دارد، به‌ویژه وقتی نتایج بلندمدت بررسی می‌شود. در مقایسه با اسید هیالورونیک، PRP در بیشتر مطالعات عملکرد بهتری از خود نشان داده است. یکی از مزیت‌های PRP این است که اثرات آن می‌تواند طولانی‌تر از اسید هیالورونیک دوام داشته باشد؛ شش تا دوازده ماه پاسخ‌دهی کاملاً معمول است. بنابراین درصد بیشتری از بیماران معمولاً به PRP پاسخ می‌دهند و این فواید می‌تواند مدت بیشتری باقی بماند.
مطالعات متعددی PRP را با تزریق استروئید برای آرتروز زانو مقایسه کرده‌اند. تزریق استروئید در برخی موارد نتایج اولیه بهتری ایجاد می‌کند، به‌ویژه در چهار تا شش هفته نخست پس از درمان، در حالی که PRP زمان بیشتری برای اثرگذاری نیاز دارد. اما معمولاً در سه تا شش ماه بعد از درمان، PRP عملکرد بهتری نسبت به استروئیدها دارد.
نتایج درمان آرتروز زانو با PRP در کلینیک مایو
این روشی است که ما به‌طور مکرر انجام می‌دهیم. تا به امروز، کارکنان کلینیک مایو در راچستر بیش از ۱۱۰۰ بیمار را با PRP درمان کرده‌اند، بدون هیچ عارضه جدی. بیشتر بیماران این درمان را به خوبی تحمل می‌کنند و فقط کمی درد پس از تزریق و شاید کمی تورم را تجربه می‌کنند. بسیاری از بیماران ما مبتلا به آرتروز زانو، ۶ تا ۱۲ ماه پس از درمان با PRP تسکین درد را گزارش می‌دهند. به طور معمول ۶۰ تا ۷۰ درصد شانس موفقیت وجود دارد، که موفقیت به معنای دست‌کم ۵۰ درصد بهبود درد و عملکرد برای ۶ تا ۱۲ ماه پس از تزریق تعریف می‌شود.
پژوهش‌های منتشرشده درباره تزریق کنسانتره مغز استخوان (BMAC) برای آرتروز زانو چه می‌گویند؟
بیماران درباره این ایده که تزریق سلول‌های بنیادی یا کنسانتره مغز استخوان (BMAC) می‌تواند باعث بازسازی و احیای غضروف شود، بسیار شنیده‌اند. متأسفانه، داده یا شواهد قوی‌ای که برخی ادعاهای تبلیغاتی را حمایت کند وجود ندارد. اما بیایید به نتایج مطالعات انجام‌شده تا اینجا بپردازیم.
در مطالعه‌ای که توسط پژوهشگران کلینیک مایو در فلوریدا و در سال ۲۰۱۷ در مجله American Journal of Sports Medicine منتشر شد، ۲۵ بیمار مبتلا به آرتروز زانوی دوطرفه خفیف تا متوسط بررسی شدند. پژوهشگران یک زانوی بیمار را با سالین و زانوی دیگر را با BMAC تزریق کردند و تا شش ماه بیماران را پیگیری کردند. در کل، پژوهشگران هیچ تفاوتی در نمره درد بین دو درمان مشاهده نکردند.
در دو کارآزمایی آینده‌نگر تصادفی که در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۲ منتشر شد، پژوهشگران ۹۰ بیمار مبتلا به آرتروز خفیف تا متوسط را انتخاب کردند و نیمی را با PRP و نیمی را با BMAC درمان کردند. در مطالعه نخست که در سال ۲۰۲۰ در مجله Orthopaedic Journal of Sports Medicine منتشر شد، هیچ تفاوتی بین دو گروه از نظر عملکرد و نمرات درد در ۱۲ ماه پس از درمان مشاهده نشد. در مطالعه دوم که در سال ۲۰۲۲ در American Journal of Sports Medicine منتشر شد، نتیجه گرفتند که تزریق BMAC هیچ مزیتی نسبت به PRP در ۲۴ ماه پس از درمان ندارد.
در خلاصه، هیچ مطالعه قطعی انسانی وجود ندارد که نشان دهد درمان با BMAC موجب رشد مجدد غضروف می‌شود. و داده‌های موجود تاکنون هیچ مزیت برتری وابسته‌ای نسبت به PRP در درمان آرتروز زانو نشان نداده‌اند.
منابع علمی
Filardo G, et al. PRP injections for the treatment of knee osteoarthritis: A meta-analysis of randomized controlled trials . CARTILAGE 2021;13(suppl):364S.
Shapiro SA, et al. A prospective, single-blind, placebo-controlled trial of bone marrow aspirate concentrate for knee osteoarthritis . American Journal of Sports Medicine. 2017;45:82.
Anz AW, et al. Bone marrow aspirate concentrate is equivalent to platelet-rich plasma for the treatment of knee OA at 1 year: A prospective randomized trial . Orthopaedic Journal of Sports Medicine. 2020;8:1.
Anz AW, et al. Bone marrow aspirate concentrate is equivalent to platelet-rich plasma for the treatment of knee OA at 2 years: A prospective randomized trial . American Journal of Sports Medicine. 2022:50:618.