جراحی برای درمان مشکلات شانه
شانه انسان از متحرک‌ترین و مهم‌ترین مفاصل بدن است که با وجود سه استخوان اصلی، امکان حرکت ۳۶۰ درجه‌ای بازوها را فراهم می‌کند. این ویژگی، شانه را به یکی از مستعدترین بخش‌ها برای آسیب‌دیدگی تبدیل کرده است. درد شانه اغلب به علت مشکلات ساختاری و عضلانی ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث محدودیت جدی در انجام فعالیت‌های روزمره شود. علائمی مانند درد، ضعف عضلانی، کاهش دامنه حرکتی و التهاب، نشانه‌هایی از صدمه به این مفصل پویا هستند. درمان آسیب‌های شانه بسته به نوع و شدت آسیب می‌تواند شامل روش‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی و دارودرمانی یا در موارد جدی‌تر، جراحی شانه باشد. برای رسیدن به نتیجه مطلوب و بازگشت سریع‌تر به زندگی عادی، مشاوره و درمان توسط پزشک متخصص شانه اهمیت زیادی دارد.
آشنایی با مفصل شانه
مفصل شانه محل اتصال استخوان بازو (هومروس) به کتف (اسکاپولا) است و به دلیل ساختار منحصر به فرد و هماهنگی با چهار مفصل اطراف خود، دارای بیشترین دامنه حرکتی در بدن می‌باشد. این ویژگی، شانه را وابسته به پایداری عضلات و تاندون‌ها می‌کند و هرگونه ضعف یا عدم تقویت این ساختارها احتمال آسیب مفصل شانه را افزایش می‌دهد. ورزش منظم و اصولی موجب تقویت این عضلات می‌شود، اما فعالیت سنگین و غیر اصولی یا حرکات تکراری می‌تواند بافت نرم و عصب‌های شانه را آسیب‌پذیر کند. افراد مسن به دلیل آتروفی عضلانی، پوکی استخوان و کاهش تعادل، بیشتر در معرض آسیب و شکستگی شانه قرار دارند. عوامل شایعی مانند سقوط، انجام مداوم حرکات بالای سر در فعالیت‌هایی مثل ساخت و ساز، باغبانی و نقاشی، و نیز ورزش‌هایی مانند وزنه‌برداری، بدنسازی، شنا، فوتبال، گلف و تنیس می‌توانند ریسک آسیب‌دیدگی شانه را به طور چشمگیری افزایش دهند.
روش‌های جراحی شانه
روش‌های جراحی شانه شامل جراحی شانه باز و جراحی شانه بسته یا آرتروسکوپی می‌شود. امروزه انتخاب اکثر پزشکان ارتوپدی، جراحی بسته شانه یا همان آرتروسکوپی است که به اشتباه به آن جراحی شانه با لیزر نیز گفته می‌شود. این روش کم‌تهاجمی‌تر بوده و نسبت به عمل جراحی باز شانه عوارض و ریسک کمتری دارد و روند بهبودی برای بیمار ساده‌تر و سریع‌تر است.
جراحی شانه برای درمان چه مواردی است؟
جراحی شانه معمولاً برای درمان آسیب‌ها و مشکلات جدی این مفصل که بر اثر حوادث، فعالیت‌های ورزشی یا فرسایش تدریجی ایجاد می‌شوند، انجام می‌گیرد. از آنجایی که شانه یکی از مهم‌ترین مفاصل بدن است و نقش حیاتی در انجام فعالیت‌های روزانه و ورزش دارد، شرایطی مانند پارگی تاندون‌ها، دررفتگی‌های مکرر، التهاب‌های مزمن، آسیب به غضروف یا استخوان و شکستگی‌های شدید می‌توانند نیازمند مداخله جراحی باشند تا عملکرد و سلامت شانه بازگردد.
انواع جراحی های شانه
- ترمیم پارگی‌های روتاتور کاف این نوع جراحی برای اصلاح صدمات به مجموعه عضلات و تاندون‌هایی که حرکت و ثبات مفصل شانه را حفظ می‌کنند انجام می‌شود. چنین آسیبی اغلب در اثر فعالیت ورزشی، ضربه یا تحلیل وابسته به سن رخ می‌دهد و با روش‌های پیشرفته، عملکرد طبیعی شانه به بیماران بازگردانده می‌شود.
- درمان آسیب‌های مفصل گلنوهومرال وقتی بخش داخلی شانه، یعنی اتصال استخوان بازو به حفره کتف دچار آسیب جدی، آرتروز یا شکستگی شود، پزشک ممکن است به ترمیم یا تعویض این مفصل اقدام کند. این جراحی می‌تواند درد و محدودیت حرکتی بیماران را به حداقل برساند.
- تنودزیس تاندون دوسر جراحی تنودزیس برای درمان آسیب یا التهاب تاندون عضله دوسر بازو در ناحیه شانه انجام می‌شود. این روش برای جلوگیری از درد مزمن و بازگرداندن قدرت بازو به‌ویژه در افرادی که فعالیت بدنی یا ورزشی دارند موثر است.
- جراحی رفع گیر افتادگی شانه وقتی بافت‌های نرم بین استخوان شانه و آکرومیون تحت فشار قرار می‌گیرند، بیمار دچار درد و محدودیت حرکتی می‌شود. جراحی رفع گیر افتادگی، بافت آسیب‌دیده یا اضافی را حذف می‌کند تا فضا آزاد شود و عملکرد شانه بهبود یابد.
- رفع فشار ناحیه ساب‌اکرومیال در صورت ایجاد فشار یا اصطحکاک در زیر زائده آکرومیون، امکان آسیب به تاندون‌ها و بافت‌های اطراف وجود دارد. با جراحی تخصصی این فشار برداشته می‌شود تا از پیشرفت مشکلات و درد مزمن جلوگیری گردد.
- آرتروسکوپی شانه یکی از روش‌های پیشرفته و کم‌تهاجمی برای درمان اختلالات شانه، جراحی آرتروسکوپی است که با استفاده از دوربین و ابزارهای ظریف، پزشک می‌تواند بدون برش‌های بزرگ عارضه را رفع کند و بهبودی سریع‌تری حاصل شود.
- تعویض کامل یا جزئی مفصل شانه برای بیماران با آسیب‌های پیشرفته شانه که به درمان‌های دیگر پاسخ نداده‌اند، تعویض مفصل توصیه می‌شود. در این جراحی مفصل آسیب‌دیده با پروتز شانه جایگزین شده و امکان حرکت و زندگی فعال‌تر برای بیمار فراهم می‌شود.
- درمان جراحی شانه یخ‌زده (منجمد) شانه یخ زده معمولا به دلیل خشکی و عدم تحرک مفصل ایجاد می‌شود. اگر درمان‌های غیرجراحی موفق نباشند، جراحی برای آزادسازی بافت سفت و بازگرداندن حرکت طبیعی شانه انجام می‌شود.
چه علائمی در بیمار منجر به عمل جراحی شانه می شود؟
- درد شانه مداوم و مقاوم به درمان در مواقعی که درد شدید یا مزمن شانه با هیچ‌یک از روش‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی و دارودرمانی بهبود پیدا نکند، احتمال نیاز به عمل جراحی شانه افزایش می‌یابد.
- پیشرفت بیماری مفصل شانه بروز مشکلات پیشرفته مانند آرتروز شدید، ساییدگی یا تحلیل رفتن مفصل شانه یکی از نشانه‌های اصلی برای مداخله جراحی است.
- محدودیت جدی در حرکت شانه اگر نتوانید شانه خود را به‌راحتی حرکت دهید یا دامنه حرکتی مفصل به طور محسوس کاهش یافته باشد، جراحی به عنوان گزینه‌ای مؤثر مطرح می‌شود.
- ناتوانی در بالا بردن بازوها مشکلاتی مانند پارگی شدید تاندون یا چسبندگی مفصل می‌تواند باعث شود نتوانید دست خود را بالا بیاورید یا حرکت دهید که نیازمند بررسی جراحی است.
- ضعف محسوس در شانه آسیب دیده قدرت عضلات شانه ممکن است به دلیل آسیب یا تخریب ساختاری کاهش یابد. این ضعف قابل توجه یکی از دلایل اصلی توصیه به عمل جراحی شانه است.
- عدم توانایی در بلند کردن اجسام با دست آسیب دیده وقتی شانه شما آن‌قدر ضعیف می‌شود که قادر به بلند کردن یا نگه داشتن اجسام روزمره نیستید، ممکن است به جراحی نیاز داشته باشید.
- آسیب‌های شدید یا ترک‌خورده جراحان در مواردی مانند شکستگی یا آسیب شدید به استخوان‌ها و تاندون‌های شانه، از همان ابتدا عمل جراحی را تجویز می‌کنند تا عملکرد مفصل بازیابی شود.
- کاهش کیفیت زندگی و محدودیت‌های روزمره هنگامی که مشکل شانه باعث اختلال جدی در فعالیت‌های روزانه و کاهش چشمگیر کیفیت زندگی گردد، جراحی بهترین راهکار محسوب می‌شود.